Lekentheologie

door

Tjerk Muller

Algemene disclaimer: zie onderaan

In het politieke praatprogramma Buitenhof werd Jaques de Milliano ooit treffend beschreven als een dilletant. De Milliano riep als een amateuristische liefhebber dat het vuur terug moest in de politiek. Het echte debat was verdwenen, de politieke issues werden niet meer aangekaart. Als de professionals geen politiek met hart meer konden bedrijven, zou hij het wel doen. Na de kritiek van alle kanten schrok De Milliano en trok zich alras terug, hetgeen mijns inziens heel verstandig van hem was.

Dat zouden meer mensen moeten doen. Nu komt amateurisme in de politiek niet zo heel veel voor. In de theologie lijkt het deze dagen echter troef. De theologische dilletant is de christelijke leek die meent voor Godgeleerde door te kunnen gaan. Men hoeft de evangelische bladen maar open te slaan en de ene na de andere weinig geïnformeerde maar hoogst felle lezersbrief springt ons tegemoet. Veelvuldig worden Bijbelteksten geciteerd en niet minder vaak uit het verband gerukt.

Wie bladen als 'het Zoeklicht' kent, weet dat de theologische vorm van amateurisme ook serieuzere vormen kan aannemen. Niet gehinderd door enige vorm van uitlegkundige voorzichtigheid vanuit een serieuze bekenheid met de werkelijke gegevens waar de Bijbel ons voor stelt, puzzelt men een heuse politieke visie op Europa en het Middenoosten-vraagstuk aan elkaar.

Gevaarlijk wordt het pas echt bij pinkstergelovigen als Jan Zijlstra. Dat Zijlstra mensen geneest wil ik niet ontkennen. Dat hij vanuit die bediening meent ook theologische uitspraken te kunnen doen, leidt tot riskante orakels. Zo komt astma volgens de gebedsgenezer van de duivel, en valt God hier niet voor verantwoordelijk te stellen. Dat Zijlstra hiermee in ketterij vervalt, waarbij het beeld opkomt van een machteloze God die de duivel maar niet aan banden kan leggen, heeft de goede man waarschijnlijk niet eens door. Hetgeen mijn punt nog eens onderstreept.
Schoenmaker, houd je bij je leest, luidt het spreekwoord. Er zijn genezers en leraars, schrijft de apostel Paulus. De ene bediening is de andere niet.

Bewust onorthodoxe varianten zijn er overigens ook: tientallen Hans Stolp-adepten trekken al prekend en healend door den lande om de mensen het blijde nieuws van de sinds 1945 in Nag Hammadi ontdekte 'ware' Jezus, de gnostische Christus, te verkondigen, gesteund door een handjevol esoterische Noord-Amerikanen met rode en zwarte stem-steentjes.

Het is niet verwonderlijk dat de theologische variant van amateurisme zich kenmerkt door een ware afkeer van Schultheologie, dat is: geschoolde beoefening van de theologie. Nu eens worden theologen beschuldigd van vrijzinnigheid en ketterij, dan weer van starheid, dogmatisme of scholastiek. En dit al naar gelang de partij vanwaar uit het geluid klinkt van de verontwaardiging over wat de theologische professionals en de kerkelijke technocraten nu weer zeggen en doen. Het evangelische vuur ontbreekt, de werkelijke issues komen niet aanbod. Klinkt bekend, toch?

Waar is nog de achting voor het ambt en voor de nobele studie van theologie? Ach, ja de moderne mens kan zélf denken, en zelf beslissen wat wel en niet waar is. De mondige leek van vandaag ziet zichzelf met Ouweneel of Kuitert als gidsen als een leraar der Kerk. Meestal met het latente gevoel een miskend genie te zijn.

Welke mondige theologische amateur herinnert zich de wederdopende leken die in Münster het 'nieuwe Jeruzalem' en het 1000-jarig vrederijk dachten te stichten, de veelwijverij herintroduceerden, en in 1536 eindigden in ijzeren kooien aan de toren van de Lambrechtskerk. Wie neemt een voorbeeld aan de anabaptistische naaktlopers uit Amsterdam, en waagt zich niet aan dingen die hem de pet te boven gaan?

Er gaat geen eeuw voorbij of er staan wel in tongen sprekende apocalyptici op, die vooral succes hebben omdat ze een simpel, begrijpelijk verhaal hebben. De hedendaagse predikant moet bij elk huisbezoek voorbereid zijn op gelovigen die na het lezen van een kerkhistorisch werk het vertrouwen in de klassieke dogma's verloren hebben. In menige studeerkamer liggen Bijbel en concordantie naast elkaar als onmisbare hulpstukken voor het ontvouwen van al die Goddelijke mysteries, waar de Christenheid al die eeuwen aan voorbij is gegaan. Nee, de Roomse kerk was zo gek nog niet, toen ze de Bijbel uit de handen van de leken wilde houden.

God beware ons voor de mondige leek. Theologie als liefhebberij is een mooi ding. Maar laat het echte werk aan de professionals over.

Navigatietips:

als u tot deze pagina toegang kreeg vanaf onze Nederlandse site, dan is deze pagina geopend in een nieuwe window en het vorige window zou zich er nog achter moeten bevinden
als u tot deze pagina toegang kreeg via een link van buitenaf (bijv. via een zoekmachine), dan kunt u hier de Nederlandse homepage van de stichting vinden
u kunt deze pagina saven op uw harddisk of op een diskette via het menu "Bestand - Opslaan" van uw browser

Aantal bezoekers sinds 11 augustus 2001

UNIVERSI FINIS VERITAS!

Algemene disclaimer:
Het is de bedoeling van de stichting Europese Apologetiek (verder aangeduid met: "de stichting") om wetenschap en onderzoek te bevorderen. Het is geenszins de bedoeling van de stichting of van de evtl. auteurs van artikelen om mensen te kwetsen of hen een slechte naam te geven, maar integendeel te helpen qua rationele inzichten en te waarschuwen voor mogelijke gevaren, zoals sekten en andere dubieuze bewegingen. De inhoud van de artikelen, recensies, enz. vertegenwoordigt de mening van de auteurs en niet per se van de stichting.
M.b.t. het toeschrijven van sommige (bijv. sektarische, onethische, irrationele, bijgelovige, occulte, enz.) eigenschappen aan bepaalde groepen, stromingen of individuen op webpages van deze site: het gaat hier alleen om meningen en niet om stellingen van juridische kracht; er wordt alleen aangegeven dat er mogelijkheid is voor het toewijzen van die eigenschap(pen) aan de genoemde groepen. Dit geldt ook voor de keuze van links naar andere sites, of links naar offsite artikelen.
Hiermee bent u, bezoeker van deze site, erop attent gemaakt dat de pagina's en de links op deze site, u kunnen confronteren met kritische meningen. Het is geheel uw eigen verantwoording als u ervoor kiest om verder te gaan kijken en de stichting stelt zich hiervoor niet aansprakelijk.