door
Samenvatting: handelt over de overeenkomsten en verschillen tussen verschillende kerkelijke tradities. Een pleidooi wordt gehouden voor de eenheid van de christenen in de levende Heer Jezus Christus.
Moeilijkheidsgraad: 
Navigatietips:
Algemene disclaimer: zie onderaan
© Willem Vreeken, 2001
Ds. H.J. Hegger, De gemeente van mijn dromen. Vaassen: Medema (www.medema.nl ), 2000. ISBN 90-6353-354-3 NUGI 632 Pagina's: 184
Woord vooraf door ds. Arie van der Veer ...............9
Inleiding: de gemeente van mijn dromen .................11
1. Het geestelijk klimaat in Nederland
....................15
2. Negen dominees tegelijk met vakantie ................21
3. De zon ging bloedrood onder .............................24
4. Die eerste zondagmorgen ...................................27
5. De tweede zondag .............................................36
6. Verslagenheid ....................................................42
7. Die zwarte zaterdag ...........................................51
8. Nabeschouwingen .............................................59
9. Wat is de oecumene van het hart? ......................66
10. Denken vanuit Christus ....................................74
11. Eerste verhaal: de tarwekorrel ..........................85
12. Tweede verhaal: de Chinese vaas .....................90
13. Derde verhaal: het kompas ...............................93
14. Één in de Geliefde ............................................99
15. Van de droom naar de rauwe werkelijkheid ....104
16. Altijd weer die vertekeningen! ........................107
17. Oecumenisch woordenlijstje ...........................119
18. Oproep tot revolutie .......................................132
19. De radicale Bergrede ......................................138
20. Oproep tot de jongeren ..................................148
21. Hoe benaderen wij de Schrift? ........................156
22. De Geest onze heilige Metgezel ......................165
23. Mijn ziel dorst naar U ....................................176
Noten .................................................................179
Dit boek gaat over een thema dat de meeste christenen in
Evangelisch-Reformatorisch Nederland wel kennen: De oecumene van het hart. Deze
uitdrukking is door de huidige voorzitter van de EO (ds. A.v.d.Veer die het
voorwoord schrijft) voor het eerst gebruikt, en heeft sindsdien veel bijval
gekregen. De kerkmuren die vroeger tussen kerken stonden zijn de laatste jaren
steeds verder geslecht. Oorzaken die je hiervoor kan noemen zijn de inkrimping
van de christelijke kerken in Nederland, waardoor christenen naar elkaar worden
gedreven, de afnemende verzuiling, het postmodernisme met minder aandacht voor
dogma's, e.a. Veel christenen zien hier met name de werking van de Heilige Geest
achter, die de enorme verdeeldheid tussen christenen wil helen, door het waaien
door kerkmuren heen.
Dominee Hegger, geboren in 1916, heeft veel nagedacht over kerkgrenzen en
kerkelijke verschillen. Dit heeft een oorzaak in zijn levensgeschiedenis: Hij
werd in 1940 priester gewijd voor de RK-kerk. In 1948 ging hij over naar het
protestantisme, omdat hij in deze stroming Gods vrije genade in Christus
had ontdekt. Blijkbaar was hem
dat in de RK-kerk niet duidelijk geworden. Hij heeft een groot deel van zijn
leven vurig gewijd aan het schrijven van vele boeken tegen bepaalde
dogma's van de RK-kerk. Heel opvallend is zijn verandering ten opzichte van deze
kerk de afgelopen tijd. In plaats van een polariserende is er veel meer een
verzoenende houding opgetreden in zijn schrijven. Dit boek getuigt daar ook van.
Zijn accent is verlegd van de dogma's naar de eenheid in de levende Persoon van
Jezus Christus. Dit is een ontwikkeling die men in heel christelijk
Nederland ziet. Laten we kijken wat hij in dit interessante boek hierover
schrijft.
In navolging van W.J. Ouweneel is dominee Hegger de tweede bekende evangelisch-protestante leider in Nederland die in de laatste tijd zijn dromen aan christelijk Nederland bekend maakt. Wat in charismatische gemeenten veel voorkomt, lijkt nu ook in meer behoudende kerken aan de orde te komen. Bijbelse argumenten hiervoor zijn voor ds. Hegger de profetie van Joël die door Petrus op de Pinksterdag wordt aangehaald: "Uw ouden zullen dromen dromen." (Hand.2:17) Hegger die inmiddels de 80 is gepasseerd mag bij de ouden gerekend worden. Moeilijk is het om in deze tijd te onderscheiden welke droom van God is, en welke gewoon psychologisch verklaard kan worden. In een interview met de uitgever van het boek, Medema, zegt hij hierop dat ze ook uit zijn psyche kan zijn voortgekomen, dus als een wensdroom. Volgens Hegger heeft de Gemeente de profetie nodig, anders verwordt ze tot een instituut dat haar eigen al of niet neergeschreven belijdenis als een (praktisch) onfeilbare regel handhaaft boven het levende Woord van God, de Schrift. Het gevolg is dan dat de christenen elkaar met die keiharde dogma's bekogelen en daarmee het leven van Christus weg-stenigen. De kerk is dan niet meer dan een supermarkt waar je tegen betaling met behulp van bijbelteksten aan je religieuze behoeften kunt voldoen, aldus Hegger in het interview. Ik denk dat hij hier positiever had moeten spreken over dogma's an sich, maar het misbruik ervan had moeten veroordelen. Wij profiteren bijvoorbeeld van de oude belijdenissen uit de Vroege Kerk, omdat ze tegen ketterijen ingingen die vandaag de dag opnieuw de kerk bedreigen (bijv.de gnostiek). In zijn boek is hij genuanceerder over de dogma's van de kerk.
Verder geeft hij aan dat dromen tot de gaven van de Geest horen, en hij ziet deze ook voor vandaag nog geldig; Er staat volgens Hegger nergens dat de gaven van de Geest gestopt zijn met de sluiting van de canon. Hoewel ik hier niet op deze discussie wil ingaan is mijns inziens een kritische houding ten opzichte van nieuwe openbaringen, zoals dromen, wel op zijn plaats, ook omdat het NT dat doet in bijv. Jud.:8: Desgelijks bezoedelen ook deze dromenzieners hun vlees, verwerpen wat heerschappij heet en lasteren de heerlijkheden.(Jud.:8)
Laten we kijken wat Hegger gedroomd heeft. Ik zal kort de droom schetsen, om vervolgens wat uitgebreider in te gaan op zijn visie op de kerkelijke verdeeldheid of, als je er anders tegenaan kijkt, verscheidenheid. In hst.14 beschrijft hij nog een droom, die laat ik verder liggen.
Hegger heeft zijn droom al in 1980 gehad, en wil deze aanvullen met wat hij
later van de Here heeft onderwezen gekregen. Hij beschrijft zijn droom tegen de
achtergrond van in zijn ogen een dor geestelijk klimaat in Nederland. Weinig is
van de Geest te merken als je dat vergelijkt met de eerste Pinksterdag. Veel
kerkscheuringen hebben zich in de afgelopen 20e eeuw binnen het protestantisme
in Nederland voorgedaan. Volgens Hegger kunnen wij ons deze luxe(?) van die
dogmatische bestrijding van elkaar niet meer veroorloven, omdat velen daarom de
kerk verlaten. (p.20). Zijn droom speelt zich af in een Zeeuws dorp met 9
verschillende protestantse kerken, met als buurgemeente een Rooms-katholiek
dorp. De 9 dominees van de verschillende kerken gaan "toevallig"
tegelijk met vakantie, waardoor de kerken in deze vakantietijd zonder predikant
zitten. In deze periode ontstaan spontane contacten tussen christenen van
verschillende kerken, die zo lijkt het, altijd langs elkaar hebben geleefd. Er
zijn bepaalde beelden van de andere kerken ontstaan, die Hegger in deze weken
schertsend aan de kaak stelt. Verschillende onderwerpen komen in de gesprekken
aan de orde: de zielenslaap, het Maranatha, vrijheid van orde van dienst, de
ware kerk, uitverkiezing, Maria, genade, etc. Onderwerpen die scheiding hebben
gebracht en waar kerken prat op gingen. Een goede opmerking die ons ter harte
moet gaan staat op pag.37: We denken dan al gauw dat we iets bijzonders in de
Bijbel hebben ontdekt waar meteen iedereen naar moet luisteren. En wee degene
die het niet aanstonds met ons eens is! Volgens Hegger vergeten we dan wat
Jacobus schrijft: Maar de wijsheid van boven is vooreerst rein, vervolgens
vreedzaam, vriendelijk, gezeggelijk, vol van ontferming en goede vruchten,
onpartijdig en ongeveinsd. (3:17). In het dorp komen veel mensen tot
schuldbelijdenis onder tranen omdat ze meer voor eigen dogmatisch en kerkelijk
gelijk hebben gevochten. Op een gegeven moment gaan ze zelfs samen Avondmaal
vieren. Later komen mensen ook tot schuldbelijdenis over persoonlijke zonden. Ze
ontdekken de rijke eenheid in Christus.
Op een gegeven moment komen de 9 dominees weer terug, die dag wordt de zwarte
zaterdag genoemd. Eén zin citeer ik om de sfeer van die verschrikkelijke dag te
schetsen: Tegen tien uur komen de dominees aangetreden. "Naar de Kerk! Naar
de Kerk!" zo loeien de machtige mannenstemmen van links en van rechts.
"Naar de Kerk!!!" zo galmt het tegen de huizen en keert het verzwaard
door de echo terug... Met tranen in de ogen maken de eersten zich los uit de
betovering van de eenheid in Christus (p.51). Deze collegae van Hegger
hebben zijn droom in een nachtmerrie veranderd...
Hegger wil dat er een verschuiving komt van het accent op het dogma en het woordje 'Het', naar de Persoon, naar 'Hem'. Niet de eenheid in het dogma, maar in Hem. Bijvoorbeeld een professor dogmatiek die niet is wedergeboren, kan mooie dingen OVER Christus zeggen, maar niet VANUIT Christus (p.67). Hegger wil terecht voorkomen dat de theologische discussies 'technisch' en afstandelijk worden. Verder wil Hegger geen geforceerde eenheid van kerkinstituten op landelijk of zelfs wereldlijk niveau. Eerst wil hij de innerlijke eenheid, een eenheid vanuit Christus, dat als vrucht heeft de Liefde. Hegger pleit voor een oecumene van het verbroken hart. Vandaaruit kan innerlijke eenheid leiden tot uiterlijke eenheid.
Over de orde in de kerk, pleit Hegger voor eerst de Geest, dan de orde, dit in overeenstemming met 1 Cor.14 waar een meer spontane samenkomst beschreven wordt. Nu is het vaak omgekeerd: van de kerkorde naar de Geest. Ik vraag mij af of Hegger hier niet een onnodige tegenstelling maakt tussen Geest en orde, dan zou het lijken alsof de Geest er alleen is als er iets spontaans en bruisends gebeurt. God is er ook in de rust en stilte, die door orde gewaarborgt wordt. Ook stemt hij in met geluiden uit de Pinksterbeweging die de gaven van de Geest weer willen benadrukken, hierover kan elders op deze site worden gelezen.
Hegger gaat een kant op in zijn boek die een trend is in de christelijke kerken in Nederland. Ik vind daar heel vruchtbare kanten aan zitten, dat voorop gesteld: het is bevruchtend met andere christelijke tradities kennis te maken, en van hen te leren. Maar er zitten ook kanten aan waar we als christenen alert op moeten zijn. Een gevaar in de ontwikkelingen binnen de christelijke kerken zie ik in de neiging tot het onderwaarderen van de theologie (het doordenken van bijbelse thema's) en apologetiek, welke toch vanaf de vroege christelijke kerk nodig is geweest om een goed zicht te houden op thema's als God en schepping, Christus en verlossing, en om ketterijen te bestrijden die de kerk van binnenuit en buitenaf bedreigen. Dit gevaar wordt de laatste tijd mijns inziens meer onderkent in de kerken, men merkt dat bijvoorbeeld de bijbelkennis bij de jeugd afneemt. Verschillen lijken minder interessant te zijn, daar lijken we met gemak overheen te stappen, het gaat tenslotte alleen om de liefde en de eenheid. Liefde en eenheid ten koste van waarheid. Uiteindelijk denk ik dat het een valse tegenstelling is. Een uitdaging is de eenheid met anderen te delen, maar de verschillen niet te verdoezelen.
Waar liggen de grenzen van de oecumene van het hart? Wat zijn de wezenlijke punten van de Schrift als belijdenis? Hegger vat deze zo samen:
De belijdenis dat onze zonden vergeven worden en dat wij door God als Zijn kind worden aangenomen, niet op grond van onze goede werken, maar uit loutere genade, zodra wij ons in geloofsvertrouwen aan Christus overgeven? Elke gelovige christen, ook een rooms-katholiek, kan dit onderschrijven. (p.111)
of: Een mens wordt slechts dan zalig (komt alleen dan in de hemel) en wordt slechts dan een kind van God, als hij met zijn hart zijn vertrouwen uitspreekt in Christus als zijn enige en volkomen Zaligmaker (Verlosser). (p.111)
Ik zou zelf pleiten voor de 12 artikelen van de Apostolische Geloofsbelijdenis, die wij als Stichting gebruiken. Deze kan door alle orthodoxe christenen worden onderschreven, en is een bredere samenvatting van de christelijke leer dan bovenstaande. Als je het echt kort wil houden, neem dan de oudste christelijke belijdenis 'Jezus is Heer' (Rom 10:9, Fil. 2:11), ook wel Here Jezus, waarmee in feite ook alles gezegd is.
Hegger komt met de grenzen van de oecumene van het hart bij de Rooms-Katholieke kerk uit. Boeiende hoofdstukken zijn hst. 16 en 17 over verschillen en overeenkomsten tussen de RK-kerk en de Protestantse kerken. Hegger heeft door zijn overgang van Rome naar Reformatie deze zaken diep doordacht.
Een aantal interessante citaten wil ik hier doorgeven:
- Ook Rome erkent dat de Schrift de enige bron is waaruit we Gods
openbaring kunnen kennen. De paus kan slechts de Schrift verklaren. Maar dat
doen wij, predikanten, toch ook op de preekstoel? Het enige verschil is dat
volgens Rome de verklaring die de pausen geven van wezenlijke punten van de
Schrift, onfeilbaar is vanwege de bijstand van de Heilige Geest die Christus
heeft toegezegd aan Petrus en aan zijn beweerde opvolgers, de bisschoppen van
Rome. Maar wanneer de R.-K. Kerk officieel erkent dat alleen Gods Woord in
zichzelf (Latijn: in se) onfeilbaar is en dat de paus slechts bevoegd is om de
Schrift onfeilbaar te verklaren en dat hij dat niet kan uit eigen kracht maar
slechts door de bijstand van de Heilige Geest, mag je de R.-K. Kerk toch niet
verwijten dat zij door dit dogma zichzelf stelt boven de Schepper? (p.115)
Sinds Trente is de paus slechts in drie uitspraken onfeilbaar geweest: de
onbevlekte ontvangenis van Maria (1854), de onfeilbaarheid van de paus (1870) en
de lichamelijke ten-hemel-opname van Maria (1950). (p.127)
- Rome stelt de traditie niet als een bron van nieuwe openbaringen naast, en dus
onafhankelijk van, de Schrift. Er zijn vroeger wel r.-k. theologen geweest die
dat beweerden, maar tegenwoordig zijn vrijwel alle r.-k. theologen ervan
overtuigd dat alle openbaringen van God, op z'n minst impliciet, in de Schrift
vervat zijn. In die zin leren ook zij het Sola Scriptura. De traditie
heeft volgens hen slechts een bewarende en verklarende functie. (p.115)
- Rome stelt het geloof niet naast de goede werken. Goede werken die niet
voortkomen uit het geloof, hebben ook volgens Rome voor God geen enkele waarde.
(p.116): het Sola Fide.
- Maria is alleen een middelares tussen de mens en Christus, niet tussen de mens
en God....Ook wij vragen toch wel eens aan anderen of ze voor ons willen bidden.
Paulus vraagt vaak voorbede in zijn brieven. Het enige verschil is: Rome meent
dat je ook gestorven vromen, vooral Maria, om gebed kunt vragen; wij menen dat
de Schrift ons dat niet toestaat. (p.116)
- Rome heeft het pelagianisme uitdrukkelijk veroordeeld. Paus Coelestinus I
(423-432) noemde Pelagius "een zeer schadelijke verdediger van de vrije
wil" (p.116) Later is ook het semi-pelagianisme veroordeeld (2e concilie
van Orange, 529), zodat het sola gratia ook bij Rome geheel van kracht
is.
- Een aflaat is een kwijtschelding van tijdelijke straffen....Veel protestanten
denken dat de zonden volgens Rome ook nog na de dood vergeven kunnen worden door
de aflaat. Dat is dus beslist onjuist. Ook volgens Rome moeten alle zonden
vergeven zijn op het moment van sterven, want daarna kan het niet meer. (p.121)
- ...zal Rome ook nooit zeggen dat de mis 'een herhaling' is van het kruisoffer,
maar slechts een repraesentatio, een opnieuw-tegenwoordig-stellen van dat
unieke offer van Christus op Golgotha.... Ook protestanten, met Calvijn voorop,
zeggen dat het kruisoffer in de viering van het Avondmaal gerepresenteerd,
tegenwoordig wordt gesteld, ... (p.127)
- De R.-K. Kerk heeft de leer van de transsubstantiatie nooit tot officieel
dogma verheven. Trente zegt alleen maar dat de aanwezigheid van Christus het
beste met die term wordt weergegeven, meer niet. (p.129)
Hegger heeft veel interessants te melden in deze hoofdstukken. Het brengt zeer zeker Rome en Reformatie dichter tot elkaar, en in zekere zin ook de Oosters-Orthodoxe kerken, die in de meeste opvattingen op Rome lijken. Het lijkt erop dat de Sola's van de Reformatie niet meer scheidingmakend zijn. In het interview met de uitgever zegt hij wel dat zijn oordeel over de typische r.k.leerstellingen niet veranderd zijn: "In mijn 'Een in de levende Christus' heb ik uitdrukkelijk gezegd dat ik nog steeds volledig sta achter mijn boek 'Moeder, ik klaag u aan'."
In de laatste hoofdstukken zijn meer op het persoonlijke
geloofsleven gericht. Het behandelt belangrijke thema's als radicaliteit,
vergeven, zelfverloochening, de Geest en gebed. Hegger schrijft soms heel vurig
en bewogen. Je merkt dat hij bewogen is met de kerk in Nederland, en dat hij
verlangt naar eenheid en echtheid. Hij prikt door vele vooroordelen heen.
Onlangs is er ook een nieuwe stichting opgericht: Evangelisch Reformatorisch
Katholiek Ontwaken, afgekort ERKO.
Het boek dat hij geschreven heeft is zeker geen dogmatische verhandeling. Dat
maakt het aan de ene kant levendig en persoonlijk, zeker zijn dromen, aan de
andere kant snijdt hij links en rechts thema's aan die hij niet diepgaand
uitwerkt. Dat laatste is de beperktheid van dit boek.
Het boek is makkelijk geschreven, en in principe voor alle christenen goed
leesbaar. Zeker een aanrader voor hen die de Kerk van Christus liefhebben!
© Willem Vreeken, Utrecht, juli 2001
Aantal bezoekers sinds 13 juli 2001
UNIVERSI FINIS VERITAS!
Site
Design: Copyright Pagina © 1998-1999 Stichting Europese Apologetiek
Pagina gemaakt op: 13 juli 2001
Pagina bijgewerkt op:
Algemene disclaimer:
Het is de bedoeling van de stichting Europese Apologetiek
(verder aangeduid met: "de stichting") om
wetenschap en onderzoek te bevorderen. Het is geenszins de bedoeling van de stichting of van de
evtl. auteurs van artikelen om mensen te kwetsen of hen een slechte naam te
geven, maar integendeel te helpen qua rationele inzichten en te waarschuwen voor mogelijke gevaren, zoals sekten en andere dubieuze bewegingen. De inhoud van de artikelen, recensies, enz.
vertegenwoordigt de mening van de auteurs en niet per se van de stichting.
M.b.t. het toeschrijven van sommige (bijv. sektarische, onethische,
irrationele, bijgelovige, occulte, enz.) eigenschappen aan bepaalde groepen,
stromingen of individuen op webpages van deze site: het gaat hier alleen om meningen en niet om
stellingen van juridische kracht; er wordt alleen aangegeven dat er mogelijkheid is voor het toewijzen van die eigenschap(pen) aan de genoemde groepen. Dit geldt ook voor de keuze van links naar andere sites, of links naar offsite artikelen.
Hiermee bent u, bezoeker van deze site, erop attent gemaakt dat
de pagina's en de links op deze site, u kunnen confronteren met kritische meningen.
Het is geheel uw eigen verantwoording als u ervoor kiest om verder te gaan kijken en
de
stichting stelt zich hiervoor niet aansprakelijk.