De opstanding van Jezus: een overzicht van drie argumenten

door

Bruno D. Gedressac

Navigatietips:

als u tot deze pagina toegang kreeg vanaf onze Nederlandse site, dan is deze pagina geopend in een nieuwe window en het vorige window zou zich er nog achter moeten bevinden
als u tot deze pagina toegang kreeg via een link van buitenaf (bijv. via een zoekmachine), dan kunt u hier de Nederlandse homepage van de stichting vinden
u kunt deze pagina saven op uw harddisk of op een diskette via het menu "Bestand - Opslaan" van uw browser

Algemene disclaimer: zie onderaan

Inhoud

Voorwoord

Men kan proberen de opstanding van Jezus historisch te bewijzen met drie argumenten die gefundeerd zijn op feiten, welke geaccepteerd zijn door alle historici: de lege graftombe, de verschijningen van Jezus en de kenmerken van de vroeg-christelijke kerk. Ik zal hier me vooral baseren op de discussie van de filosoof J. P. Moreland (die ook theologie heeft gestudeerd) in zijn monografie Scaling the Secular City, maar ik geef ook enkele boeken met andere benaderingen in de bibliografie hieronder. Voor meer informatie verwijs ik naar het uitgebreide artikel van Willem Vreeken: "Jezus' opstanding uit de dood: feit of fictie?"

De lege graftombe

De geschriften van het Nieuwe Testament bevestigen herhaaldelijk het feit dat het lichaam van Jezus was verdwenen uit de graftombe waar men het neergelegd had, namelijk het graf van Jozef van Arimathéa, een invloedrijke man. Het ontbreken van Jezus-verering bij zijn graf, het feit dat de vijanden van de christenen het lichaam van Jezus nooit hebben laten zien, het ontbreken van melding over het graf in de apologetische uiteenzettingen in het Bijbelboek Handelingen (het was immers een vaststaand feit, vanzelfsprekend voor allen), de melding dat de vrouwen hadden ontdekt dat het lichaam verdwenen was (dit kan geen verzinsel zijn, omdat de getuigenis van vrouwen in die cultuur geen waarde had...) en veel andere argumenten maken het onbetwistbaar dat het lichaam van Jezus uit de graftombe was verdwenen.

Zouden de discipelen van Jezus het lichaam hebben doen kunnen verdwijnen? Maar wat voor baat zouden zij hebben door bedrog en de verspreiding van een valse religie naast het zich belachelijk te maken en martelaarschap? Zouden zij het volgehouden hebben te liegen hierover, tijdens heel hun leven als martelaar? Waarom heeft één van hen dan nooit de waarheid verteld of heeft zich afgescheiden van de anderen en is begonnen met zijn eigen versie van het christendom? Bedriegers zijn nooit eerlijk tegenover elkaar. En zouden deze erg vrome joden dan niet gevreesd hebben voor God en Zijn openbaring durven te vervalsen? Waarom kiezen voor zo'n extreem onaantrekkelijk idee, terwijl de joden een Messias wensten die als militair bewindvoerder tegen de Romeinen zou optreden? En hoe kan men uitleggen dat de verhalen over de opstanding talrijke bewijzen van historiciteit bevatten?

De beste uitleg is dat Jezus is opgestaan uit de dood.

De verschijningen van Jezus

De verhalen over de verschijningen van Jezus bevatten veel historische details. Geen historicus, die goed bekend is met het Nieuwe Testament, ontkent dat de discipelen van Jezus verschijningen van hem hebben waargenomen na zijn dood, maar velen denken dat het hier om niets anders dan hallucinaties ging. Zouden de discipelen gehallucineerd kunnen hebben?

Volgens de joodse denkwereld zouden de doden allemaal tegelijkertijd opstaan aan het eind der tijden, niet afzonderlijk van elkaar. Bovendien moesten visioenen, volgens de joden, individuele ervaringen zijn en niet van een groep. Ten laatste moesten visioenen van een man van God alleen zijn hemelvaart betreffen, niet zijn opstanding. Dit alles is in tegenstelling tot de verschijningen van Jezus. Welnu, de hallucinaties bevatten nooit nieuwe ideeën, zij representeren de overtuigingen van de cultuur van degene die de hallucinaties ervaren. De verschijningen van Jezus waren daarom geen hallucinaties.

Het is erg ongewoon dat twee of drie personen dezelfde hallucinaties hebben gehad: wat te denken van meer dan vijfhonderd getuigen van de verschijningen van Jezus? Het zijn bovendien gevoelige en erg fantasierijke personen die het slachtoffer zijn van hallucinaties en gedurende langere perioden van tijd. Dit geldt niet voor de discipelen en nog minder voor Paulus die ooit hun vijand is geweest.

En hoe zouden visioenen kunnen verklaren dat Jezus zou hebben gegeten met zijn discipelen, dat zij hem aangeraakt zouden hebben, enz.?

Jezus is daarom daadwerkelijk verschenen aan zijn discipelen na zijn dood met een opstandingslichaam, in staat om door muren heen te gaan.

De kenmerken van de vroeg-christelijke kerk

Kortom, de opstanding is de enige uitleg voor vier kenmerken van de vroeg-christelijke kerk.

Ten eerste is de verandering van de discipelen uitzonderlijk. Van verraders en zielige lafaards waren ze opeens veranderd in overtuigde predikers die in staat waren om te volharden tijdens tientallen jaren en om uiteindelijk als martelaren te sterven.
Ten tweede: de joden hadden een erg sterke culturele identiteit die hen ingeprent was vanaf hun vroegste levensjaren. Waarom zouden de eerste christenen, die allen joden waren, de volgende praktijken en overtuigingen hebben opgegeven: de offerdiensten, het belang van de wet, de sabbat, de overtuiging dat God niet mens kon worden en de overtuiging dat de Messias een politieke leider zou zijn dit het land zou bevrijden? Waarom zouden deze vrome joden gedurfd hebben hun religie te veranderen ondanks de vervolging en het risico verdoemd te worden (naar de hel gaan) voor deze Jezus van Nazareth, die zoals een crimineel ter dood werd veroordeeld? En hoe zou men zo'n snelle verandering (binnen enkele weken) kunnen uitleggen, terwijl daarentegen de beschavingen van dit tijdperk veel langzamer dan de moderne beschavingen veranderden?
Ten derde, welke uitleg kan men vinden voor het instellen van christelijke symbolen zoals het vieren van het heilig avondmaal (de afschuwelijke dood van een geliefde herdenken...) of voor het veranderen van de betekenis van de joodse doop dat tot een symbool van het leven en de opstanding werd gemaakt?
Ten vierde, waar komt de kerk zelf vandaan? Haar kans van slagen met haar Christus, die als een misdadiger gestorven was, en haar exclusieve geloof waren uiterst laag. En waarom was er bij de eerste generaties van christenen geen vorm van christendom dat niet gericht was op de dood en de opstanding van deze goddelijke Christus?

De opstanding is het enige mogelijke antwoord op deze talrijke vragen.

Conclusie

De opstanding van Christus is historisch onweerlegbaar. De moderne critici, die de opstanding hebben verworpen, hebben dat gedaan vanwege hun filosofische vooroordelen (deïxme, atheïsme...), niet vanwege historische argumenten (zie het artikel Wonderen, mogelijkheid of onzin?) Het is zelfs interessant om vast te stellen dat sommige denkers tot het christendom bekeerd zijn door de vraag m.b.t. de opstanding van Christus met een negatieve instelling te gaan bestuderen (ja, zelf om het te weerleggen, zoals het geval was van Frank Morrison.) De meest beroemde onder hen was waarschijnlijk C.S. Lewis, de beroemde Engelse hoogleraar.

Onder andere zijn de getuigenissen van de apostelen meer dan voldoende. Men kan begrijpen dat Jezus redenen genoeg had om de apostel Thomas te berispen voor het verwerpen van de getuigenissen van zijn mede-apostelen (Evangelie van Johannes, 20: 27-29.)

Opmerking: Wat moet men denken van de opstanding van Lazarus en andere personen uit de Bijbel?

In feite ging het hierbij niet om opstandingen, maar om opwekkingen uit de dood, dat wil zeggen dat deze personen hun sterfelijke en onvolmaakte lichamen, van eenzelfde fysische type als voor hun dood, hebben herkregen. In het geval van Jezus daarentegen ging het om een echte opstanding, gekenmerkt door een fysische lichaam (Jezus kon eten, etc.), maar met andere eigenschappen (Jezus kon door muren heen lopen) en volmaakt (Eerste Brief aan de Korinthiërs, 15:20-58.)

Bruno D. Gedressac

Geselecteerde bibliografie

De betekenis van de opstanding:

Davis, Stephen T. Risen Indeed: Making Sense of the Resurrection. Grand Rapids: Eerdmans, 1993.
Habermas, Gary R.The Resurrection of Jesus. Lanham, M.D.: University Press of America, 1984.

Naslagwerken over de opstanding (moeilijk):

Craig, William L. Assessing the New Testament Evidence for the Resurrection of Jesus. Lewiston, N.Y: E. Mellin, 1989.
Davis, Stephen T., Daniel Kendall, & Gerald O' Collins (redacteurs.) The Resurrection: An Interdisciplinary Symposium on the Resurrection of Jesus. Oxford: Oxford University, 1997.

De opstanding als historisch feit:

Habermas, Gary R. The Historical Jesus: Ancient Evidence for the Life of Christ. Joplin, MO: College Press, 1996.
Moreland, J. P. Scaling the Secular City. Grand Rapids: Baker Book House, 1987, blz. 159-183.

Alternatieve visies:

Cornfeld, Gaalyah (red.) The Historical Jesus: A Scholarly View of the Man and His World. New York: Macmillan, 1982.
Johnson, B. C. The Atheist Debater's Handbook. Amherst, N.Y.: Promotheus, 1983, hoofdstuk XIV.

Debat:

Miethe, Terry L. & Gary R. Habermas Did Jesus rise from the Dead? San Francisco: Harper & Row, 1989 (debat tussen een christen, Habermas en een atheïst, Flew.)

Aantal bezoekers sinds 9 augustus 1999:

UNIVERSI FINIS VERITAS!

Algemene disclaimer:
Het is de bedoeling van de stichting Europese Apologetiek (verder aangeduid met: "de stichting") om wetenschap en onderzoek te bevorderen. Het is geenszins de bedoeling van de stichting of van de evtl. auteurs van artikelen om mensen te kwetsen of hen een slechte naam te geven, maar integendeel te helpen qua rationele inzichten en te waarschuwen voor mogelijke gevaren, zoals sekten en andere dubieuze bewegingen. De inhoud van de artikelen, recensies, enz. vertegenwoordigt de mening van de auteurs en niet per se van de stichting.
M.b.t. het toeschrijven van sommige (bijv. sektarische, onethische, irrationele, bijgelovige, occulte, enz.) eigenschappen aan bepaalde groepen, stromingen of individuen op webpages van deze site: het gaat hier alleen om meningen en niet om stellingen van juridische kracht; er wordt alleen aangegeven dat er mogelijkheid is voor het toewijzen van die eigenschap(pen) aan de genoemde groepen. Dit geldt ook voor de keuze van links naar andere sites, of links naar offsite artikelen.
Hiermee bent u, bezoeker van deze site, erop attent gemaakt dat de pagina's en de links op deze site, u kunnen confronteren met kritische meningen. Het is geheel uw eigen verantwoording als u ervoor kiest om verder te gaan kijken en de stichting stelt zich hiervoor niet aansprakelijk.